Türkiye, son dönemde özellikle deniz kuvvetlerine yatırım yapıyor. Almanya, ABD ve Fransa’ya bağımlı olan Türk Donanması’nın nasıl “millileştiğine” şahitlik ediyoruz. Bu yazıda, bu “millileşme” hamlesinin en büyük üyesi olan ATMACA füze ailesine değineceğim.
Gemisavar füzelerini temel olarak; kara, hava, deniz veya denizaltı platformlarından atılan ve su üstündeki savaş gemilerini imha etmek için kullanılan füzeler olarak tanımlayabilirim. Düşman radarları tarafından tespit edilmemek için suyun birkaç metre üzerinden uçmaları, onları diğer füzelerden ayırıyor.
Türk Deniz Kuvvetleri Komutanlığı, yüzer ve dalar platformlarda gemisavar füzeleri aktif olarak kullanıyor. Çok uzun bir süredir Türk Donanması’na ait platformlarda gemisavar füze olarak ABD üretimi Harpoon kullanılıyor. Çok kısıtlı sayıdaki BURAK sınıfı korvetlerde – şu anda karakol gemisi statüsüne düşürüldüler ve emekli ediliyorlar – ise Fransız Exocet gemisavar füzesi mevcut.
ATMACA Gemisavar Füzesi
Bu bağımlılığının sonlandırılması amacıyla Deniz Kuvvetleri Komutanlığı, Savunma Sanayii Başkanlığı ve Roketsan tarafından 2009 yılında ATMACA Gemisavar Füzesi Projesi başlatıldı. Proje ile ilk etapta 130 kilometre menzilli Harpoon füzesinin yerini alacak katı yakıtlı bir füzenin geliştirilmesi hedeflendi. Ancak ilerleyen süreçte projede önemli değişiklikler yaşandı ve çok daha kabiliyetli bir füzenin geliştirilmesi kararlaştırıldı.
Görsel-1: ATMACA Gemisavar Füzesinin, TCG KINALIADA Korvetinden Atış Anı
Yıllar boyunca süren zorlu geliştirme ve karadan gerçekleştirilen atışlı test faaliyetlerinin ardından Milli Gemi (MİLGEM) Projesi’nin 4’üncü gemisi olan TCG KINALIADA korveti, Kasım 2019’da ATMACA füzesi atışı gerçekleştirdi. Bu, ATMACA’nın “denizden denize ilk atışı” olarak tarihe geçti. Haziran 2021’de yine TCG KINALIADA korveti tarafından gerçekleştirilen ikinci bir atış kapsamında ise ilk kez bir deniz hedefi ATMACA tarafından vuruldu. Bu başarılı atışlar sonrası ATMACA’nın seri üretime geçmesi kararlaştırıldı.
Görsel-2: Yerli Motorlu ATMACA Gemisavar Füzesinin, BARBAROS Kıyı Savunma Sisteminden Atış Anı
ATMACA’nın seri üretiminin önündeki en büyük engeli ise kullandığı Fransız Safran şirketi üretimi TR40 turbojet motoru oluşturdu. Fransa, TR40 tedarikinde çeşitli nedenlerden ötürü problemler çıkarttı. Bunun üzerine Savunma Sanayii Başkanlığı tarafından paralelde Kale Arge şirketi ile yürütülen “Turbojet Motorların Geliştirilmesi Projesi” kapsamında geliştirilen KTJ3200 turbojet füze motoruna odaklanıldı. 2024 yılı içerisinde ATMACA gemisavar füzesi, ilk Türk füze motoru KTJ-3200 ile ilk atışını başarıyla gerçekleştirdi. Bunun üzerine ise ATMACA gemisavar füzesi için yerli motor ile seri üretim kararı alındı.
TCG KINALIADA korvetinin ardından MİLGEM Projesi’nin 5’inci gemisi olan TCG İSTANBUL firkateyninde ATMACA entegre edildi. Ayrıca, Deniz Kuvvetleri Komutanlığı envanterindeki Alman üretimi savaş gemilerine de ilerleyen dönemde ABD üretimi Harpoon gemisavar füzelerinin yerini almak üzere ATMACA entegre edilecek.
250+ kilometre menzile, 220 kilogram harp başlığına, radar arayıcı başlığa ve super sea-skimming ile üç boyutlu görev planlama gibi gelişmiş özelliklere sahip ATMACA, modern gemisavar füzeler arasında üst ligde bulunuyor diyebiliriz.
ATMACA Kıyı Savunma Füzesi
Şu ana kadar sizlere, ATMACA gemisavar füzesini anlattım. Yani deniz platformlarımızdan atılarak düşman deniz platformlarını imha edecek bir füze sistemi. Ancak yazının başında, ATMACA’nın bir “aile” olduğundan da bahsetmiştim. ATMACA gemisavar füzesinde yakalanan başarı, Türk Silahlı Kuvvetlerinin diğer ihtiyaçlarının karşılanması için de kolların sıvanmasına vesile oldu.
Görsel-3: ATMACA Kıyı Savunma Füzesinin, BARBAROS Kıyı Savunma Sisteminden Atış Anı
Bu kapsamda Roketsan, ATMACA gemisavar füzesi üzerinden ATMACA kıyı savunma füzesini geliştirdi. İlk atışı başarıyla gerçekleştirilen ATMACA kıyı savunma füzesi, esasında ATMACA gemisavar füzesi ile çok büyük ölçüde aynı özelliklere sahip. İki füze arasındaki temel fark, kullanıp konseptleri ve arayıcı başlıklar.
ATMACA gemisavar füzesinin deniz platformlarından diğer deniz platformlarına ateşleneceğini bahsetmiştim. ATMACA kıyı savunma füzesi ise yine Roketsan tarafından geliştirilen BARBAROS kıyı savunma sisteminden yani karadan ateşlenecek. Bu sistemin görevi ise Türk kıyılarına yaklaşacak olası hasım deniz platformlarının, karadaki kıyı savunma bataryaları aracılığıyla imhasının sağlanması.
Çünkü yüksek yoğunluklu bir muharebede, sizin savaş gemileriniz de bir süre sonra açık hedef konumuna geliyor. Karadan gemisavar kabiliyeti kazanmak, oldukça stratejik bir avantaj olarak görülüyor. Ayrıca karadaki bir kıyı savunma sisteminin operasyonel maliyetleri ile bir deniz platformunun giderleri arasında oldukça fark var.
İkinci bir fark ise arayıcı başlık demiştim. ATMACA gemisavar füzesinde, radar arayıcı başlık kullanılıyor. Yani hedefe radyo sinyalleri gönderiyor, gelen yansımalara göre hedefine yöneliyor. ATMACA kıyı savunma füzesinde ise görüntüleyici kızılötesi (IIR) arayıcı başlık kullanılıyor. Bu başlık ise hedefin genel resmine ve ısısına yöneliyor. Özellikle ada gibi radar sinyallerine yanıt verebilecek karasal parçaların yanında bulunan savaş gemilerinin imhası için IIR başlıklı füzeler biçilmiş kaftan diyebiliriz.
Büyük ihtimalle BARBAROS kıyı savunma sistemleri, yakında Ege Bölgesi’ne konuşlandırılacak.
ATMACA-UM Karadan Karaya Seyir Füzesi
Şu ana kadar anlattığım iki ATMACA da Deniz Kuvvetleri Komutanlığı için geliştirildi ve deniz hedeflerini vurmak üzere tasarlandı. Şimdi anlatacağım füze ise ATMACA üzerinden Kara Kuvvetleri Komutanlığı için geliştirildi.
Görsel-4: KARA ATMACA Seyir Füzesinin Atış Anı
Kara Kuvvetleri Komutanlığının seyir füzesi ihtiyaçlarının giderilmesi için geçtiğimiz yıllarda bir proje başlatıldı. Bu füzenin, Roketsan tarafından ATMACA gemisavar füzesi üzerinden geliştirilmesi kararlaştırıldı. Ancak geliştirilecek füze, ATMACA’dan farklı olarak karadan atılacak ve yine kara hedeflerini vuracaktı ayrıca daha uzun menzile sahip olacaktı.
18 Ağustos 2021 tarihinde Savunma Sanayii Başkanlığı ile Roketsan arasında imzalanan sözleşmenin ardından geliştirme faaliyetleri başlatılan KARA ATMACA seyir füzesinin ilk atış testi, geçtiğimiz haftalarda gerçekleştirildi. Sinop’taki test merkezinde gerçekleştirilen atış sonucunda KARA ATMACA, hedefini santimetre hassasiyetle vurdu.
Esasında tasarımsal olarak KARA ATMACA, ATMACA gemisavar füzesinin biraz daha uzun ve ağır versiyonu diyebiliriz. İki füze arasındaki temel fark ise KARA ATMACA’nın, daha uzun bir menzile ve faydalı yük kapasitesine sahip olması. Bu yüzden ATMACA’da KTJ-3200 motoru kullanılırken, KARA ATMACA’da ise yine Kale Arge’nin geliştirdiği KTJ-3700 motoru kullanılıyor.
KARA ATMACA ile düşman hava savunma, radar, elektronik-harp ve karadan karaya silah mevzileri gibi değerleri hedefler vurulabilecek.
ATMACA-Denizaltı
ATMACA füze ailesinin bilinen son üyesi ise ATMACA-Denizaltı. Yazının başında gemisavar füzelerin, denizaltı platformları tarafından kullanıldığından bahsetmiştim. Peki, denizin altındaki bir platform nasıl oluyor da denizin üzerindeki bir platformu füzeyle vuruyor? Esasında bu oldukça zorlu bir teknoloji. Denizaltıdan atılan gemisavar füzeler için bir kapsül geliştiriliyor. Bu kapsülün içerisinde bulunan gemisavar füzeler, denizaltı tarafından tıpkı bir torpidoymuş gibi ateşleniyor.
Görsel-5: ATMACA Gemisavar Füzesi ve ATMACA-Denizaltının Kapsülü (Üstte)
Süratle yüzeye doğru yol alan kapsülün içerisinden, yüzeye ulaşıldığında gemisavar füze çıkıyor ve kendi motorunu çalıştırarak hedefe yöneliyor. Şu anda bu kapsülün ve ATMACA-Denizaltı konfigürasyonunun geliştirme faaliyetleri devam ediyor. Yakında ilk atışı göreceğiz. Gemisavar füze geliştiren birçok ülke var ancak denizaltıdan atılan gemisavar füze geliştirebilen ülke sayısı iki elin parmaklarını geçmiyor.
Ayrıca ilerleyen dönemde ATMACA ailesine, ATMACA-Hava konfigürasyonunun da ekleneceğini değerlendiriyorum. ATMACA-Hava; KAAN, HÜRJET, KIZILELMA, ANKA-3, F-16 ve SİHA platformları tarafından kullanılabilir.
Bu yazıda, stratejik bir alanda dışa bağımlılığın nasıl ortadan kaldırıldığını ve diğer alanlara yansımalarını sizlere anlatmaya çalıştım. Geliştirilen bu füze sistemleri ile sadece Türk Silahlı Kuvvetlerinin kritik ihtiyaçları giderilmiyor, ihracata da kapı aralanıyor. Açık kaynaklara göre şu ana kadar en az 2 farklı ülke ATMACA tedarikine karar verdi.
